زکریا بن اسراییل طیفوری

---

زکریا بن اسراییل طیفوری، یکی از اطبای برجسته قرن سوم قمری بود که در خدمت امیران و فرماندهان حکومت عباسی بود. او از خلیفه عباسی درخواست کرد که داروسازان را بیازماید و از میان ایشان افراد متدین و مطمئن را برای او بفرستد. وی سرانجام به سال ۲۲۶ ق درگذشت.

۱ - معرفی اجمالی

---

زکریا بن اسرائیل، طبیب فتح بن خاقان، وزیر متوکل که پیش از آن در خدمت افشین سردار لشکر معتصم بود. وی افشین را در سفری که به جنگ بابک می‌رفت، همراهی کرد. همچنین از افشین خواست تا داروگران را بیازماید تا در میان این جماعت سره از ناسره و دیندار از بی‌دین باز شناسانده شود.
او به افشین یادآور شد که مامون نیز به درخواست «یوسف لَقَوه کیمیایی» (کیمیاگر) داروفروشان را آزموده است. آن وقت که به مامون گفت: هرگاه از داروساز، دارویی خواسته شود ـ هر چند نداشته باشد ـ خواهد گفت که دارم و چیزی از آن چه که دارد، به او می‌دهد و می‌گوید: «این همانست که می‌خواهی». وی به مامون گفت: اگر با انتخاب نامِ دارویی مجعول، جهت تهیه دارو به سوی داروفروشان بروی بد نیست. مامون گفت: من نام «شفطیثا» (نام ملکی در نزدیکی بغداد) را انتخاب کردم. سپس مامون کسانی را روانه کرد تا از داروسازان «شفطیثا» طلب کنند. همه اظهار می‌داشتند که آن را دارند. آنگاه با گرفتن وجهی گزاف، چیزی به او می‌دادند. بدین ترتیب افراد با داروهای گوناگون به نزد مامون بازگشتند. مامون این نصیحت یوسف را پسندید و تحسین نمود. زکریا به افشین گفت: مناسب است تو هم داروگران را به شیوه مامون بیازمایی.
او در نامه‌ای که به خلیفه نوشت از وی خواست که عده‌ای داروساز و پایبند به دین و طبیبانی این چنین را برای او بفرستد. معتصم این فکر و عمل افشین را پسندید و افراد مورد نظر را به سوی او فرستاد. طیفوری پس از سال ۲۲۶ ق درگذشت.

۲ - پانویس

---